Bottenbouillon, ook wel vloeibaar goud genoemd binnen de Paleo community. De super voedzame drank die niet in je Paleo repertoire mag ontbreken. Of tenminste, dat heb je gehoord dus je drinkt regelmatig je bouillon. Zelfgemaakt van runderbotten in een slowcooker of instantpot, of ouderwets op het vuur. Maar hoe zit het nu echt? Waarom is bottenbouillon zo gezond en waarom zou je dit vaker willen drinken? Ik leg het je uit!
Wat is bottenbouillon?
Het zit natuurlijk al een beetje in de naam, maar bottenbouillon is bouillon getrokken van botten. Dat kan zijn van runderbotten, kippenbotten, kalkoen, schaap, noem het maar op. Je laat de botten, samen met andere smaakmakers (bijvoorbeeld prei, selderij, wortel, knoflook en ui) minstens 12 uur zachtjes stoven op een laag vuur. Tijdens dat proces worden er ontzettend veel voedingsstoffen onttrokken aan de botten, deze komen in de bouillon terecht. Hoe langer je de botten laat stoven, des te meer voedingsstoffen er in de bouillon terecht komen.
Je kunt bottenbouillon maken in een slowcooker, in een InstantPot of op het vuur. Op mijn site vind je trouwens een handig recept daarvoor.
Waarom wordt dit van botten gemaakt?
Goede vraag! Je kunt natuurlijk ook bouillon maken van groenten of van vlees. Ik ken mensen die een kipfilet in water koken en het vocht dan ‘bouillon’ noemen, technisch gezien is dat misschien wel zo, maar de verschillen qua voedingswaarde zijn enorm. Vlees of groenten zijn simpelweg anders van samenstelling dan botten, waarbij botten de hoofdprijs winnen wat betreft hun rijkheid aan mineralen. Daarnaast vind je in bottenbouillon ook een flinke hoeveelheid essentiële aminozuren, waaronder collageen en glutamine.
Waarom is bottenbouillon zo gezond?
Hierboven vertelde ik het natuurlijk al een beetje, maar bottenbouillon is ongelofelijk rijk aan mineralen en aminozuren. Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten in het lichaam, ze zijn in werkelijk iedere lichaamscel van groot belang.
Denk daarbij aan de opbouw en het onderhoud van je spiermassa en behoud van een soepele, stevige huid. Maar aminozuren spelen ook een grote rol in de darmwand (glutamine zorgt er bijvoorbeeld voor dat de poortjes in je darmwand bij elkaar blijven, zodat er geen onverteerde voedseldeeltjes je lichaam in kunnen komen) en daarnaast zijn ze erg belangrijk bij het reguleren van het immuunsysteem, het zenuwstelsel en zelfs je bloedsuikerspiegel.
Als laatste zijn deze aminozuren en mineralen natuurlijk ook van belang bij het onderhoud van je eigen botten. Het is niet voor niets bottenbouillon!
Welke mineralen vind je in bottenbouillon?
Dat zijn er heel veel! De hoeveelheden zijn afhankelijk van het soort botten die zijn gebruikt in de bouillon en hoe lang het is gekookt, maar de volgende mineralen vind je in vrijwel alle bottenbouillons:
- Calcium
- Fosfor
- IJzer
- Kalium
- Koper
- Magnesium
- Mangaan
- Natrium
- Zink
En welke aminozuren zitten erin?
In bottenbouillon vind je in ieder geval 7 van de 8 essentiële aminozuren (waaronder de onder sporters bekende BCAA’s). Dit zijn aminozuren die het lichaam niet zelf aan kan maken, ze zijn dus essentieel om dagelijks uit onze voeding binnen te krijgen.
Dit zijn:
- Isoleucine
- Leucine
- Lysine
- Methionine
- Phenylalanine
- Threonine
- Valine
Alleen het essentiële aminozuur tryptofaan vind je in principe niet in bottenbouillon. Dit vind je trouwens wel in vlees of in het beenmerg van het bot.
Andere aminozuren in bottenbouillon zijn:
- Asparaginezuur
- Serine
- Glutaminezuur
- Proline
- Glycine
- Alanine
- Tyrosine
- Histidine
- Arginine
- Cystine
Kortom; bottenbouillon is niet te vergelijken met een glas water. En al helemaal niet met een bouillonblokje van de supermarkt, wat weliswaar heel sterk smaakt maar ook vol zit met smaakversterkers en andere onnodige ingrediënten. Met echte bottenbouillon geef je je lichaam heel erg veel voedingsstoffen (ik durf het zeker een superfood te noemen!) en je maakt je maaltijden er nog lekkerder mee ook.
Duurzaamheid
Paleo draait voor mij ook om duurzaam leven. Wanneer ik vlees eet dan ben ik me ervan bewust dat er daarvoor een dier is overleden. Ik zorg er dus altijd voor dat het dier waarvan ik het vlees eet een goed leven heeft gehad – dat betekent dat deze de tijd heeft gehad om op te groeien, vrij buiten heeft gelopen, niet is behandeld met antiobiotica én zijn natuurlijke dieet heeft gegeten. Daarnaast vind ik het belangrijk dat het er zo veel mogelijk van het dier wordt gebruikt voor consumptie!
Als je alleen kipfileetjes of biefstukken zou eten, dan maak je niet echt efficiënt gebruik van zo’n dier tenslotte. Maar, zou je ooit de botten opeten?? Ik in ieder geval niet!
Bottenbouillon is dus een perfecte manier om een nog groter deel van wat een dier je te bieden heeft binnen te krijgen. Het zou toch eeuwig zonde zijn om daar geen gebruik van te maken? Ik krijg vaak vragen van mensen die wat minder vlees willen eten, hoe ze dat kunnen doen binnen en Paleo voedingspatroon. Mijn advies is dan ook om op de dagen dat je geen vlees eet bottenbouillon te drinken. Zo krijg je toch je voedingsstoffen binnen, maar eet je geen vlees. Bovendien maak je ook nog eens gebruik van delen van het dier die anders misschien weggegooid zouden worden.
Hoe gebruik ik bottenbouillon?
Misschien ben je nu enthousiast geworden over bottenbouillon en vraag je je af hoeveel je daar dan van nodig hebt op een dag. Maak je geen zorgen, je hoeft het niet te gaan drinken in plaats van water. Eén mok bottenbouillon per dag kan al wonderen doen, en dan met name wanneer je lichaam wel wat extra voedingsstoffen kan gebruiken. Bijvoorbeeld in de herfst of winter, wanneer er veel virussen heersen, of wanneer je jezelf niet zo fit voelt.
Daarnaast kun je bottenbouillon perfect gebruiken als basis voor soepen of sauzen.
Kan ik dat niet kant-en-klaar kopen?
Ha, ik begrijp je punt. Ik ben ook niet zo iemand die wekelijks een grote pan bouillon laat stoven. Mijn leven is ook regelmatig een beetje hectisch en dan schiet het drinken van bouillon er vaak weleens bij in. Er zijn webshops waar je diepgevroren bouillon kunt bestellen. In mijn geval vergeet ik dat dan te ontdooien waardoor ik het nog steeds niet veel gebruik.
Een andere optie is de bouillon van Broth of Life! Deze bestelde ik laatst bij Ergomax, zowel de kippen- als de rundervariant.
Broth of Life
Broth of Life is bouillonpoeder in een zakje, maar dan de beste variant die je kunt vinden. Je kunt kiezen uit kippenbouillon of runder bottenbouillon. De bouillons worden gemaakt door een familiebedrijf in Sydney (Australië), ze gebruiken daarvoor uitsluitend biologische vrije uitloop kippen en grasgevoerde runderen. Ook de smaakmakers in de bouillons zijn van biologische herkomst, zo vind je bijvoorbeeld selderij, wortel en knoflook in de bouillon.
Na het maken van de bouillon, op authentieke wijze, wordt de bouillon opgedroogd tot er alleen nog een poeder over is. Eén theelepel van dit poeder is ongeveer gelijk aan 100 ml bottenbouillon.
Uiteraard heb ik het uitgebreid getest en ik moet zeggen dat ik het heel lekker vind. Het smaakt gewoon naar echte bottenbouillon. Op de verpakking staat dat je het poeder ook over je eten kan strooien (slim, want zo voeg je nóg meer voedingsstoffen aan je maaltijd toe) en dat heb ik uiteraard meteen geprobeerd. Het is super lekker over een gebakken ei!
Bottenbouillon voor onderweg of op het werk
Het handigste vind ik dat het poeder lang houdbaar is, en dat het zo makkelijk mee te nemen is. Ik ben vaak onderweg en ik reis ook nog eens heel graag. Deze bouillon zou ik zó meenemen tijdens een meerdaagse wandeling (kokend water erbij en klaar ben je) voor extra voedingsstoffen, ik zou het meenemen in het vliegtuig of wanneer ik met de auto of trein op reis ga. Wanneer je onderweg bent is het weleens ietsje lastiger om aan voldoende voeding van goede kwaliteit te komen, en met deze bouillon vul je je maaltijden perfect aan. Of je er nu daadwerkelijk bouillon van maakt, of het over je eten strooit.
Verder is dit poeder ook fijn om een zakje op je werk neer te zetten. Iedereen om 4 uur aan het soepje uit de automaat?? Dan maak jij gewoon bouillon voor jezelf klaar! Ideaal.
Je kunt Broth of Life bestellen bij Ergomax.nl.
Dit artikel is gesponsord door Ergomax.
Wil je graag beginnen met Paleo?
Maak ieder gerecht paleo-proof met deze Paleo Cheat Sheet!
In deze handige cheat sheet vind je tips om iedere maaltijd Paleo te maken in 5 simpele stappen. Dus helemaal vrij van gluten, zuivel en geraffineerde suikers.
Vul hieronder je e-mailadres in en ik stuur je 'm gelijk toe.
Door het formulier in te vullen, schrijf je je automatisch in voor de EetPaleo nieuwsbrief (met nog veel meer leuke recepten en tips). Hiervoor kun je je te allen tijde uitschrijven. Wij behandelen je gegevens vertrouwelijk.
Comments 34
Zelf maak ik altijd bouillon van een schenkeltje en soep lees. Maar ik ga zeker bottenbouillon maken
Vraag me wel af hoeveel Kcal ik niet voor moet rekenen heb je enig idee
Ben al een tijdje op zoek hoeveel Kcalorieen er in BotrenBouillon zitten ? Wat moet ik aanhouden als ik dat wil bijhouden ?
Groet, Saavdhana
Kun je hiervan ook teveel krijgen, bv. door een combinatie met één keer vlees, één keer bottenbouillon en daarnaast nog collageen op één dag?
Bedankt voor alle informatie, ik leer hier veel van!
Hi Renate, nee hoor al die combinaties op 1 dag is prima.
Ik heb een slaapstoornis waardoor ik om 20.00u inslaap en wakker word rond 1.00 ’s nachts.Dan sta ik op,en trek ik verse bouillon van botten,met selder en wortel.Er is bij ons altijd wel bouillon te vinden….
Gisteren voor ’t eerst bottenbouillon getrokken van 2 kg biologisch runderbot, 50 ml appelazijn en 4 liter water. Eea eerst gekookt en daarna bijna 8 uur laten sudderen op een laag pitje. Mijn vrouw vindt de geur om te kokhalzen en heeft de pan buitengezet met de waarschuwing dat “als voedsel mensen doet kokhalzen, dan is het vast niet goed voor consumptie”. Ik wil bottenbouillon gaan drinken ivm een oogaandoening waarvoor deze bouillon ook goed schijnt te zijn. Maar heeft mijn partner een goed punt en moet ik deze portie wegdoen en overnieuw beginnen?
Author
Hee Paul, hmm daar ben ik het per definitie niet mee eens. Als iemand gaat kokhalzen van bijvoorbeeld vers geperste selderijsap (wat een heleboel mensen hebben) betekent niet dat die verse selderijsap niet goed is voor consumptie. Het betekent gewoon dat diegene de geur of smaak niet lekker vind. Dus het is een beetje kort door de bocht 🙂
Ja, als de geur/smaak komt doordat ingredienten over datum zijn, verrot zijn, schimmels bevatten .. in dat geval is het niet goed voor consumptie. Maar dat lag niet aan de geur of smaak, voordat het al bereid was was het niet goed voor consumptie.
Snap je een beetje mijn punt?
Vraag de slager eens een runder-knie in stukken te zagen voor je. Ik trek daar met een scheut appelazijn bouillon van. Minimaal 48 uur, 80 graden, in de schuur want het meurt.
Dan heb je lekker veel collageen etc. van het gewricht. Afkoelen, vet eraf scheppen. Porties van een halve liter in de vriezer. Lekker in een pan soep.
En je doet je darmen een enorm plezier. Veel betere slijmlaag, dus veel dagen met “clean shit” 😊
Goedemiddag,
Momenteel vind ik het een beetje een probleem om de bouillon zo lang te laten trekken in verband met de hoge gaskosten. Zijn er goedkopere alternatieven? Kan het ook met de snelkookpan bijvoorbeeld?
Hi Monique,
Dat is iets wat nu erg speelt helaas. Al die hoge energiekosten 🙁
Een snelkookpan is niet aan te raden. Bouillon moet echt lang en rustig staan, omdat de gezonde stoffen uit het bot moet kunnen trekken en de temperatuur niet te hoog moet zijn daarbij.
Waar je kunt doen is een slowcooker aanschaffen en daarbij letten op het verbruik van het apparaat (en let op geïsoleerde binnenpan).
Je kan het ook op zo’n ouderwets petroleumstelletje laten trekken, dat kost geen gas.
Klopt helemaal Ineke! Bedankt voor de tip! niet iedereen heeft natuurlijk zo een petroleumstelletje maar het is wel handig inderdaad.
Vandaag wat mergpijpen, ossenstaart en schenkel onder water gezet met wat appelazijn.
Kort daarna kleurt het water rood (ik neem aan van bloed uit de schenkel e.d.).
Dien ik de botten en het vlees vooraf eerst af te spoelen voordat je deze onder water zet.
Ik vraag me af of het bloed geen kwaad kan of invloed heeft op de bouillon.
Bij voorbaat dank voor uw reactie.
Author
Hi Esther,
De rode kleur komt van Myoglobine, een eiwit dat voorkomt in de spier en het zuurstof levert aan de spieren.
Dus geen bloed en ik zou persoonlijk het vlees (indien van goede kwaliteit) niet afspoelen.
Gezonde groet,
Charlotte
Hoi,
Voor mij is het de eerste keer dat ik het ga koken. Ik lees meermaals dat er appelazijn bij wordt gedaan , waarom of waar voor is dit goed of nodig om te doen? Ik hoor het heel graag. Ook weet ik niet goed, hoelang ik deze het beste kan laten trekken in kokend water …
Gr. Aynur
Hi Ayur:
Hieronder en aantal redenen waarom dit wordt toegevoeg:
Mineralen extractie: De zure aard van appelazijn helpt om de mineralen uit de botten te trekken, vooral calcium, magnesium en kalium. Dit kan de voedingswaarde van de bouillon verhogen.
Gelatine extractie: Appelazijn helpt ook bij het extraheren van gelatine uit de botten, wat bijdraagt aan een rijkere textuur van de bouillon. Gelatine is ook voordelig voor de gezondheid van gewrichten en de spijsvertering.
Smaak: Voor sommige mensen verbetert een klein beetje zuurheid van appelazijn de smaak van de bouillon. Het geeft een lichte tang aan de bouillon die het smaakprofiel kan balanceren.
Conservering: Azijn heeft conserverende eigenschappen. Hoewel dit niet de primaire reden is waarom mensen appelazijn toevoegen aan bouillon, kan het toch bijdragen aan een langere houdbaarheid van de bouillon, vooral als deze wordt bewaard in de koelkast of vriezer.
Ik heb een verhoogde Ferritine waardoor ik geen ijzer bevattend voedsel mag eten,is de beenderbouillin dan af te raden voor mij of zijn de ijzermineralen niet schadelijk voor de lever
Van harte dank
Linda
Author
Oei Linda, dat is lastig te zeggen. Het is ook afhankelijk van de hoeveelheid ijzer die je via andere voedingsmiddelen binnen krijgt. Als je echt teveel ijzer in de lever opslaat zou het schade aan kunnen richten. Je zou in dat geval het beste in de gaten kunnen houden hoeveel je binnenkrijgt op een dag en dit overleggen met een orthomoleculair therapeut.
Ik ben het nu ook aan het nemen, heerlijk vind ik het.
Weet u mss hoeveel vitamine K2 er in 100 ml zit?
Author
Hi Patricia, beenmerg bevat K2. Maar hoeveel k2 durf ik niet te zeggen en het is daarbij natuurlijk afhankelijk hoeveel botwerk je in de bouillon hebt zitten 🙂
Ik heb een bouillon gemaakt voor mijn zoon met eczeem. Om zijn darmwand te laten herstellen. Hoeveel moet hij per dag van de bouillon nemen. 1 kop, met hoeveel lepels bouillon.
Dank u wel
Bouchra
Goedemiddag, dit is een beetje afhankelijk van zijn leeftijd. Indien hij een beschadigde darmwand heeft zou het ook kunnen helpen om probiotica te nemen dit zal zeker helpen in het herstel.
Hallo,
hoe lang is zelfgemaakte bottenboulion houdbaar in de koelkast en vriezer?
Alvast dank
Author
Hi Roel,
In de koelkast tot wel 5 dagen en de vriezer een 3-tal maanden.
Tipje plak een sticketje met datum erop en altijd je zintuigen gebruiken om te ruiken proeven of het nog goed is. Het kan ook zomaar wat langer houdbaar zijn afhankelijk van de temperatuur van de koeling 🙂
Goedemiddag nu bezig om voor het eerst bottenbouillon te maken!
Ik vraag me af hoeveel je nodig hebt voor 1 portie (een mok) om te drinken. Ik wil het gaan invriezen en doe dat graag in passende porties.
Vul je echt je hele mok met bouillon of gebruik je minder en leng je dit aan met water?
Ik giet de afgekoelde bouillon in ijsblok zakjes, en hup in de vriezer
Precies de vraag die ik heb! Ben ook benieuwd naar het antwoord.
Ik maak meestal bouillon van kipkarkassen. Maar nu heb ik rubderbotten in de slowcooker zitten. Toen ik ze uitpakte uit het plastic, had ze bevroren gekocht bij een bio boer, rook ik een vislucht. Kan dat? De bouillon begint nu wel beter te ruiken na 16 uur maar is dit ongevaarlijk?
Oh wat vreemd een vislucht zou ik denken dat het bedorven is? ik zou het even ruiken en proeven als het klaar is. Ik herken deze geur niet als ik het maak.
Alles? Nou bijna alles dan 😉
Ik vraag me af: hoe vaak kan je bouillon trekken van dezelfde botten?
Hi Jaco, het ligt aan het soort botten. Kip en vis botten bijvoorbeeld kan je maar 2x gebruiken voor bouillon maar runderbotten kan je zeker wel 4x gebruiken al is het uiteraard ook afhankelijk hoe groot deze botten zijn.
Hè, kun je dezelfde botten echt 4x met een nieuwe hoeveelheid water opzetten om er bouillon van te trekken?? Ik ben verbaasd… ik gooi het naar 1x weg 🙈
En wat doen jullie met het vlees wat bijvoorbeeld nog aan de schenkel zit?
Mijn botten zijn al geroosterd in de oven…nu in t azijnwater en dan over een uurtje opzetten!!
Hi Natascha! dat is zonde maar zo doende leert men! en je kan de botten absoluut meerder keren gebruiken hoor ligt wel aan hoe groot de botten zijn natuurlijk.